KLASİK MANTIK OKUMALARI

Hoca: Selman Sucu (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, İslam-Türk Felsefesi, Dr. Adayı)

Sekreter: Nedim Aydın (Marmara Üniversitesi, Kelâm, Yüksek Lisans)

İlimlerin ilmi, doğruluğun ölçütü, ilimlerin mizanı gibi isimlerle anılan mantık ilmi, Gazzâlî (v. 505/1111) sonrası dönemde İslâmi ilimlerin her kademesinde esaslı bir yere sahip olmuştur. Mantık, klasik medrese müfredatının başlangıç seviyesinden ileri seviyelere kadar, muhtelif metinler üzerinden tedris edilmiş ve bilhassa ileri seviyelerde “düşünceyi hatadan koruyan alet” olmanın ötesinde, metafizik tartışmaların tetikleyicisi olmuştur. Ayrıca Fahreddin er-Râzî (v. 606/1210) sonrası dönemde mantık felsefe ve kelamın yanında fıkıh, fıkıh usulü, nahiv, belagat gibi ilimlere de sirayet etmiş, bu ilimlerde derinlikli tartışmalara vukufiyet sağlamak, mantık öğrenimi olmaksızın imkânsız hale gelmiştir. İSM İhtisas Çalışmaları bünyesinde “İleri Metin Okumaları” başlığı altında gerçekleştirilen “Klasik Mantık Okumaları” programında giriş düzey mantık bilgisine sahip katılımcılarla ileri seviye klasik mantık okumaları yapılmıştır. Kelam, İslâm felsefesi ve felsefe alanından katılımcılarla yürütülen ve iki yıl boyunca devam eden seminer, Medeniyet Üniversitesi İslâm-Türk Felsefesi Bilim Dalı doktor adayı Selman Sucu’nun yönetiminde gerçekleştirilmiştir. Program kapsamında öncelikle katılımcıların giriş seviyesindeki mantık bilgilerini sağlamlaştırmak adına Esîrüddin Ebherî’nin (v. 663/1265) Îsâgûcî metninin sıralaması takip edilerek okumalar yapılmıştır. Îsâgûcî metninin konu sıralamasının tamamlanmasının akabinde klasik medrese müfredatının köşe taşı metinlerinden olan Ömer b. Ali elKâtibî’nin Şemsiyye metnine geçilmiştir. Şemsiyye metni, büyük ölçüde Kutbüddin er-Râzî’nin (v. 766/1365) şerhi Tahrîrü’l-kavâidi’l- mantıkiyye’nin meseleleri takip edilerek, klasik usul üzere okunmuş, ayrıca metin çerçevesinde mantığın tasavvurât ve tasdîkât meselelerinin yanında, mantık-metafizik, mantık-kelam ve mantık-usul ilişkisi gibi meseleler müzakere edilmiştir. Ekim 2022-Şubat 2023 tarihleri arasında yüz yüze olarak 41 oturumda tamamlanan ve lisansüstü seviyesinde 5 kişinin katıldığı programda ele alınan konu başlıkları şöyledir:

• Klasik Mantık

• Müteahhir Dönem İslam Mantığı

• Mantık-Metafizik İlişkisi

• Mantık-Kelâm İlişkisi