“Belâgat’ın Teşekkülü-3: Sekkâkî’ye Giden Yolda Râzî ve Nihâyetü’l-Îcâz’ı” Okuma Grubu Başlıyor

Belâgat’ın Teşekkülü-3: Sekkâkî’ye Giden Yolda Râzî ve Nihâyetü’l-Îcâz’ı

“Belâgat’ın Teşekkülü-3: Sekkâkî’ye Giden Yolda Râzî ve Nihâyetü’l-Îcâz’ı” Okuma Grubu Hakkında

Modern araştırmacılar arasındaki yaygın kanaate göre klasik belâgat düşüncesi kavram, mesâil ve bu içeriğin ta‘lîli bakımından ilk teorik yetkinliğini Abdülkâhir el-Cürcânî’nin (ö. 471/1078-79) Delâilü’l-i‘câz ve Esrârü’l-belâga başlıklı eserlerinde bulmuştur. Pek çok ismin/metnin müşterek katkılarıyla oluşan mezkûr muhtevanın bütünlüklü ve sistematik bir yapı içerisinde tedvini ise Sekkâkî’nin (ö. 626/1229) Miftâh’ı ile tamamlanmıştır. Öyle ki Miftâh’ın telifinden sonra, erken modern döneme kadar bu metni doğrudan ya da dolaylı olarak dikkate almayan herhangi bir belâgat çalışması neredeyse yok gibidir. Cürcânî ve Sekkâkî arasında teorik belâgat metni olarak dikkate alabileceğimiz en önemli çalışma ise Fahreddin er-Râzî’nin Nihâyetü’l-i‘câz’ıdır. Metin, Cürcânî ve Sekkâkî arasında hem tarihsel hem de nazarî bakımından bir köprü mesabesindedir. Nihâyetü’l-i‘câz’ın -müellifin kendi ifadesiyle- Delâil ve Esrâr’ın tasnif ve tertip bakımından gözden geçirilip bütünlüklü bir yeniden ifadesinden ibaret olduğu, öte yandan Sekkâkî’ye Miftâh’ı telif etmesi konusunda ısrarlı biçimde talepte bulunan kişilerden birinin bizzat Râzî olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durum kendiliğinden açığa çıkar.